zo bruin als een beier

Image by tdietmut via Flickr

Gisteren in het zonnetje gezeten, aan het water en maar vis vangen... 's Avond was ik zo bruin als een beier... Een Beier ? Nee, een beier !
Want bruin als een beier is zuiver West Vlaams... en in West Vlaanderen is een beier gewoon een bes. Zo spreken we van braambeiers, stekebeiers voor Braambessen en stekelbessen... Maar daarmee is het raadsel voor mij niet opgelost, want ik moet heel nederig bekennen dat ik geen bruine bessen ken. Ik vermoed dan ook dat het gezegde eigenlijk zijn loopbaan zal zijn begonnen als ironie... En dan denk ik aan aardbeien. In het West Vlaams zijn dat nu fraisen, naar het Frans, maar in het Vlaams hoor je in veel streken nog steeds dat dit ooit ook bessen waren, denk aan "jaarbezen" wellicht van aardbezen geëvolueerd naar jaarbezen omdat ze toentertijd maar eens op het jaar te krijgen waren... Nu is een aardbei knalrood, en iemand die in de zon zat kan daar ook deerlijk rood verbrand uit komen... Vandaar het spottende "zo "bruin" als een aardbei" ? (Trouwens nu valt het me op dat in aardbei ook de klank van "beiers" zit... )

Gek hoe we spreekwoorden en zegswijzen veel langer meedragen dan de woorden die er in voor komen. Denk aan "Van haver tot gort"...Geen mens die nog weet wat gort is (Het was in illo tempore de voornaamste scheepskost) en zo kun je er nog wel meer bedenken.  Denk aan de onnozele kinderen in de zin van onschuldig en de loze vos in de zin van sluw... Woorden die nu eigenlijk een heel andere betekenis hebben...

Met andere woorden: taal evolueert voortdurend. Je moet nu maar eens een dagblad openslaan, en eens zien hoeveel vreemde woorden  wij zijn gaan absorberen! En hoeveel afkortingen in de moderne taal eigenlijk tot woorden zijn geworden. Denk bv aan CD en GPS en GSM, in veel gevallen weten we niet eens meer waarvoor die letters ooit stonden, of moeten we toch heel diep nadenken, en in ons geheugen tasten.

Sommigen zullen dit een verarming noemen, maar het is in werkelijkheid een gewone evolutie, zoals die er al altijd is geweest. Kijk maar eens naar heel oude teksten, en zie hoezeer onze taal is veranderd. Taal is een "levend" ding. Een taal die niet evolueert is dood.  Sommige van die dode talen hebben nog steeds een statuut, zoals latijn en (oud) Grieks, en worden behouden als wetenschappelijke taal, net omdat ze dood zijn.  De reden is dat hun betekenis op die manier ook niet meer evolueert, en daardoor juist voor de wetenschap kan gebruikt worden, omdat de betekenis daar moet "vast" staan. Met andere woorden, taal is geen wetenschap, maar een levend ding. Het is idioot je daar tegen te verzetten, je kunt een evolutie niet tegenhouden. Een van de mooiste bewijzen van taal-evolutie is wel het Zuid-Afrikaans ! Ooit zijn we met krek dezelfde taal vertrokken: het Vlaams. (En niet het Nederlands zoals foutief wel eens wordt gezegd, de meeste bewoners van de Kaap waren immers Zeeuwen, en die spreken Vlaams omdat ze ook ooit tot Vlaanderen behoorden. Ook nu nog, als je in Zeeuws Vlaanderen bent, hoor je dat ze daar Vlaams spreken. Maar dat Vlaams zat daar een beetje afgezonderd in Afrika,  er kwamen heel veel andere volkeren wonen, en al die talen oefenden op het Vlaams van de Kaap een invloed uit, die er voor zorgde dat het Afrikaans een heel andere taal werd dan het Vlaams hier, of het Nederlands. Het is duidelijk nog één taal, maar met serieuze verschillen qua uitspraak en qua spelling. Darwin zou er wellicht zijn evolutieleer op kunnen baseren, mocht hij een taalgeleerde geweest zijn in plaats van een bioloog.

Dat de taal nu veel vlugger lijkt te evolueren dan vroeger, komt doordat de wereld "kleiner" wordt, en we met steeds meer andere volkeren in aanraking komen en dus woorden absorberen.

Er zijn nog andere evoluties merkbaar, vroeger was het Frans zowat de grootste "gemeenschappelijke" taal, maar we merken dat dit nu veel eer het Engels is geworden, en nu reeds zijn er mensen die voorspellen dat dit mettertijd het Chinees zou kunnen worden. Ook daar is dus evolutie merkbaar, vooral te danken aan de macht van de taalblokken, en met macht bedoel ik economische macht, want dat het Engels nu dé taal is, is alleen te danken aan het feit dat het de taal is van de handel. Het is dus inderdaad goed denkbaar dat, mocht China  (of Indië ?) de grootste economische macht worden, hun taal de taal van de handel zou worden. Ik zette Indië niet bij toeval tussen haakjes, niet alleen is het een groeiende economische macht, maar daar is de kans dat die taal de leider zou worden veel kleiner, omdat Indisch eigenlijk niet echt bestaat, er zijn in Indië een heleboel talen, en zij hebben daar zelf een lingua franca ingevoerd om tot één beleid te komen.

Je ziet, het evolueren is nog steeds bezig en zal steeds bezig blijven. Gelukkig maar, ik hou veel meer van levende dingen dan van dode, ik hou daarom veel meer van taal dan van wetenschap. Kortom, ik hou van het Leven !

tot de volgende ?