Image via Wikipedia
De Egyptische hiëroglyphen hebben hun geheim zien ontraadselen door het vinden van de steen van Rosette. Op die steen stonden in drie talen dezelfde tekst, en dus kon men door vergelijking bepaalde zaken terugvinden.
Maar dat klinkt veel eenvoudiger dan het is!
Wij hebben een geschrift dat bestaat uit letters, uit klanken, ons alfabet.
Maar er zijn er heel wat die geschriften hebben waar er geen letters in voorkomen, maar woordtekens, die de functie hebben van klanktekens. Zo'n beetje te vergelijken met onze rebus.
Maar nog anderen hebben die zelfde tekens dan laten evolueren naar een engere klank, zodat samengestelde woorden heel wat makkelijker weren om te schrijven. Nog anderen schrijven geen klinkers, alleen de medeklinkers, zodat mus en mes net hetzelfde zijn, en alleen uit de contekst kunnen afgeleid worden (met überhaupt heel wat foutieve interpretaties voor gevolg)
Om het wat makkelijker te maken zijn er dien van boven naar beneden schrijven en links beginnen, maar er zijn er ook die van boven naar beneden schrijven maar dan rechts op het blad beginnen, en natuurlijk heb je dezelfde varianten die beneden beginnen en naar boven toe schrijven...
Wij schrijven van links naar rechts, maar er zijn er ook heel wat die van rechts naar links schrijven...En om het af te ronden, er zijn er ook die steeds voortschrijven, in een slangbeweging... Dus stel dat ik links begin, op het moment dat ik van regel verander, schrijf ik verder van rechts naar links, bij de nieuwe regel weer van links naar rechts. (Zo is het onder meer met het runenSchrift, ons eigen schrift voor de Romeinen ons anders leerden...en wat nog heel lang bleef bestaan, onder meer door een binding met het eigen geloof)
Je ziet, je moet eerst en vooral proberen te ontdekken welk soort geschrift het betreft, in welke richting het loopt, en dan nog proberen uit te vinden welke klanken door welke tekens gedekt worden... en dan moet je nog enig idee hebben van bepaalde tussentekens. Neem nu onze leestekens, punt, komma en zo, zit dat ook in die teksten en hoe zien die er uit en wat betekenen ze ? Er is immers een wezenlijk verschil tussen een vraagteken en een punt!
Bovendien is de zinsvorming ook al niet gelijk in de ene taal tegenover de andere. Denk bijvoorbeeld aan "ik zie je graag" tegenover "Je vous aime", om maar nog een bijkomende moeilijkheid vast te stellen. Nog veel moeilijker wordt dat allemaal als je de betreffende taal niet kent, of slechts vage vermoedens hebt, gebaseerd op wat dat volk nu nog spreekt (Wat wellicht heel anders is dan toen, denk aan het oude Nederlands in 'Hebbun olla vogala nestas" tegenover hoe we nu spreken....
Nee, ik denk niet dat ik geschikt zou zijn om mij hele dagen over die vreemde tekens te buigen en te pogen de sleutel te vinden... Ik buig in grote nederigheid voor die mensen !
Ik snap zelfs niet hoe ze, ondanks een steen van Rosette, er in slaagden de hiëroglyphen te ontraadselen, laat staan hoe ze dat doen met andere talen waarvan ze geen vergelijkende teksten bezitten.
En ik heb grote bewondering voor die anonieme uitvinder(s) van het gebruik van een alfabet, een letterschrift! Want dat was het eerste schrift waarmee men er in slaagde om verschillende talen met dezelfde tekens op papier te zetten, en leesbaar te blijven !
Ook werd het aanleren van het schrijven en lezen hierdoor plots veel makkelijker, met een zeer beperkt aantal tekens kon men zowat alles opschrijven en weer lezen. Heel wat makkelijker dan de talen die met woordklanktekens werken, zo zijn er in het Chinees honderden tekens! Leer dat maar eens ! (En dan spreek ik nog niet dat men de schrijfrichting in het Chinees op verschillende manieren beoefent, al naar gelang de soort van berichten!)
Door de uitvinding van het schrift was het niet alleen plots mogelijk om de kennis van de mens vast te leggen en door te geven, maar het betekende ook een doorbraak naar de handel toe, men kon schuldbrieven en dergelijke gaan opstellen en officiëel maken als handelsvoorwerp. Zonder schrift zouden wij helemaal niet zo ver staan, zoveel weten, als nu. En zonder de genieën die die hele vreemde talen wisten te ontcijferen, zouden we niet op de hoogte zijn van totaal andere denkwijzen dan de onze.
Taal is een fantastisch iets! Het is zowat de grootste verworvenheid van de mens!
En het vastleggen er van was wellicht minstens even belangrijk !
In den beginne is de taal het bezit geweest van een gespecialiseerde groep van de bevolking, in de meeste gevallen de priesterkaste en de handelaars. Later kwam er een groep bij die een beroep maakte van het lezen en schrijven om ten dienste te staan van hen die het niet konden (de grote meerderheid). Veelal waren dat ook mensen die behoorden tot de priester-groep, of van uit de handel kwamen, maar steeds meer en meer evolueerde dat tot een aparte stand van schrijvers.
Eén van de dingen die daarbij negatief werkten, was dat het hier in feite een soort vaklui waren, die hun werk uitvoerden, zonder zich een of ander af te vragen, en die zich soms vrijheden veroorloofden in de teksten, om fouten te verdoezelen. Zo stelt men vast dat bijvoorbeeld bijbelteksten nu en dan kleine veranderingen ondergingen, wellicht door de schrijver aangebracht, die liever de zin enigszins veranderde, dan een duur vel perkament te vernietigen omwille van een fout. Ik noem bewust de bijbel als voorbeeld, om dat dit een van de boeken is, waarvan exemplaren eeuwen en eeuwen werden bewaard en men dus die zaken kon opmerken door vergelijking van de teksten. Bovendien vond men nog meer van die wijzigingen door vergelijkingen met de teksten die men zo'n vijftig jaar geleden ontdekte in Israël... Maar die kleine wijzigingen zullen zich wellicht hebben voorgedaan in heel wat teksten.
Bovendien hebben wij ook al verschillende bronteksten, voortkomende van het feit dat veel van die oude teksten in feite vertalingen zijn van nog oudere teksten, uit talen die niet altijd juist geïnterpreteerd werden, of toch op zijn minst verschillend geïnterpreteerd... (Wat de Bijbel betreft, daar hebben wij net met een van die talen te maken, waar de klinker niet geschreven wordt, en waar muis, mes, mus allemaal identiek genoteerd staan.)
Dat is maar één van de redenen voor heel wat geschillen over teksten, want het gaat heus niet alleen over de bijbel! Ook over heel wat andere oude boeken bestaan dergelijke discussies. Het probleem met de bijbel is dat men dit als het woord van God beschouwd. Ergens heb ik dan begrip voor de Koran, waar men alleen maar de teksten in één taal als echt beschouwd, en al de rest als niet bindend.
Maar dan zijn we er nog niet, want taal evolueert! Overal, niet alleen bij ons. Maar uiteraard is het makkelijker voorbeelden te nemen die ons bekend zijn uit de eigen taal. Neem nu de feestdag van de onnozele kinderen, daar betekende het onnozel hetzelfde als wat wij nu onschuldig noemen. Maar onnozel heeft in de loop der tijden een héél andere betekenis gekregen. Als men de oude tekst dan ook letterlijk bekijkt, dan kan dat dus gewoon door het veranderde woordgebruik, een andere betekenis krijgen.
Dergelijke vertalingen of misinterpretaties hebben al heel wat onheil veroorzaakt, en heus niet alleen in godsdienstige teksten! En toch, als we alles bijeen nemen, kunnen wij niet anders dan bewondering hebben voor de uitvinding van het schrift, en de kans die dit ons biedt, ook al waren er nu en dan missprongen, meestal was dit de basis van veel vooruitgang.
En dan kwam er ook nog iets nieuws in de wereld, dank zij het schrift, onstonden er nieuwe vormen van kunst: de literatuur en de poëzie...
Het werk van de mensen die die heel oude geschriften ontcijferen, zijn dan ook mensen waar ik niet alleen vol bewondering naar opzie, maar die ons heel wat belangrijke dingen hebben terug bijgebracht!
Mij valt het dan ook niet moeilijk om de foutjes via vertaling en via schrijffouten te vergeven aan al die vele scribenten uit heden en verleden...De kern blijft.
en dat ik hier nu zit te bloggen, dat hebben wij te danken aan die mensen van filistijnse oorsprong die de basis legden voor ons alfabet... Nu noemen we dat de Palestijnen...ze lagen toen al voortdurend in de knoop met de hebreeuwen, en nu nog steeds... Niet alleen scripta manent, ruzies blijkbaar ook...
tot de volgende ?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten